سفته نامی است که بارها شنیده‌ایم و بسیاری از ما، آن را مورد استفاده قرار داده‌ایم. اما کمتر از اسنادی مانند چک به آن اهمیت داده می‌شود. این در حالی است که سفته از گذشته که جابه‌جا کردن پول و تجارت‌های بزرگ کار پر خطری بوده است، تا امروز که نقل و انتقال پول توسط تکنولوژی مورد تحول کامل قرار گرفته است، کاربرد خود را حفظ کرده است.
امروزه می‌بینیم که در بخش‌های مختلف تولید، خدمات، تجارت و صنایع متفاوت، از سفته استفاده می‌شود. بسیاری در هنگام شروع یک معامله و یا استخدام نیروی جدید، از طرف مقابل خود تقاضای سفته دارند. مهم است بدانید کاربرد سفته از اسنادی چون چک و برات بیشتر است و در صورت اطلاع از قوانین، می‌توان از سفته به درستی و بدون خطر، به عنوان سردهنده معامله استفاده کرد.
معرفی انوع اسناد تجاری
اسناد تجاری طی معاملات و تجارات صورت گرفته رد و بدل می‌شوند و به عنوان جایگزین پول و تضمین کننده تعهد به پرداخت مبلغ مشخص شده، مورد استفاده قرار می‌گیرند. اسناد تجاری عبارت‌اند از چک، سفته، برات، بارنامه، اوراق سهام، اوراق بهادار، اوراق قرضه و چند مورد دیگر. معمولا استفاده از برات و چک، به استفاده از سفته ترجیح داده می‌شود. بنابراین بهتر است بدانید سفته دارای تفاوت‌هایی با این دو است که تا به امروز به آن‌ها اجازه حذف سفته از تجارت را نداده است.
چک | سندی تجاری است که به موجب آن، انتقال وجهی از محل ذخیره پول مانند بانک‌ها به شخص دارنده چک امضا شده، صورت می‌گیرد. چک تنها با امضا معتبر است و مهر و اثر انگشت به آن اعتبار نمی‌دهند. چک انواع مختلفی دارد و همه انواع آن، دارنده چک را با بانک طرف حساب می‌کنند.
برات | سندی تجاری است که در آن ۳ شخص طرفین معامله هستند. به این صورت که شخص اول به شخص دوم بدهکار و از شخص سوم طلبکار است. با استفاده از سند برات، شخص اول می‌تواند خود را از معادله حذف کند و شخص دوم و سوم را به عنوان طلبکار و بدهکار اعلام کند. به این صورت که از شخص سوم درخواست می‌کند مبلغ مشخص را به شخص دوم پرداخت کند.
سفته چیست؟
سفته، یک سند تجاری است که امضاکننده را به پرداخت مبلغی مشخص شده موظف می‌کند آن هم در موعدی مشخص شده یا هر زمان که دارنده سفته آن را طلب کند. البته درخواست مبلغ ذکر شده باید رسمی و به واسطه واخواست نامه انجام شود. واخواست نامه به مانند اعتراض شخص دارنده سند به عدم پرداخت وجه از طرف امضا کننده است. این سند با درخواست دارنده سفته و از طرف دادگاه در سه نسخه صادر می‌شود. برگه اول و دوم به ترتیب برای دارنده و امضا کننده سفته است و نسخه سوم را دفتر واخواست دادگان در بایگانی خود نگه می‌دارد. نسخه دوم از طرف خود دادگاه و توسط مامور اجرا به دست شخص امضا کننده می‌رسد.
مواردی در که در صدور سفته باید رعایت شود
دقت داشته باشید که در سفته باید یک سری موارد حتما ثبت شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
امضا یا مهر و یا اثر انگشت، تاریخ تنظیم و نوشتن سفته، مبلغ مورد نظر به حروف، نام گیرنده وجه و یا عبارت «وجه حامل» و نیز تاریخ پرداخت وجه.
سفته در موارد مختلفی استفاده می‌شود که بهتر از پیش از استفاده آن‌ها را بشناسیم. سفته به عنوان سند تضمین اجرای تعهد، پرداخت دین، بازپرداخت وام بانکی، پرداخت کالاهای غیر نقدی کاربرد دارد و نیز گاهی سندی برای ضمانت انجام وظایف و تعهدات فرد استخدام شده است که کارگزار از وی دریافت می‌کند. مبلغ سفته بر روی آن نوشته شده است و در هنگام خرید باید سفته مبلغ مورد نظرتان را خریداری کنید.
تفاوت سفته، برات و چک را بدانید
- سفته در معامله‌ای میان دو شخص، اما برات در میان سه شخص تعهد ایجاد می‌کند.
- در برات، شخص سوم باید با سند موافقت کند و به اصطلاح، برات نیاز به قبولی دارد. اما در سفته این نیاز وجود ندارد و طرفین معامله ۲ نفر هستند که تعهد را پذیرفته‌اند.
- در برات چگونگی و مکان پرداخت وجه از شروط اصلی است. اما در سفته تنها زمان مشخص شده برای پرداخت وجه شرط است.
- صدور برات، عملی کاملا تجاری است. این درحالی است که صدور سفته، تنها زمانی تجاری به حساب می‌آید که طرفین معامله بانک‌دار، صراف و یا تاجر باشند. نکته دیگر اینکه در برات نام طلبکار نیاز است و درباره سفته این شرط وجود ندارد.
- چک سندی لازم به اجرا است که از طریق برگشت دادن آن می‌توان اجرای آن را پیگیری کرد. دارنده چک می‌تواند شکایت کیفری صورت دهد. اما سفته به واخواست نیاز دارد تا پیگیری شود و واخواست، درخواستی حقوقی است. با این حال در برخی موارد مانند وعده‌دار بودن چک، پیگیری آن حقوقی است.
- چک تنها با امضا اعتبار می‌یابد. در حالی که از مهر و اثر انگشت هم می‌توان در سفته استفاده کرد.
با اطلاع کامل از قوانین سفته، از آن استفاده کنید
سفته سندی تجاری است که به امضای خریدار آن می‌رسید و به عنوان تعهدی بر پرداخت وجه در موعد مشخص شده یا هر زمان که دارنده آن مطالبه‌گر شود، به طرف دیگر معامله تحویل داده می‌شود. درخواست وجه از طرف دارنده سفته، با استفاده از یک واخواست که توسط دادگاه حقوقی صادر شده باشد، انجام می‌شود. در سفته لازم است مشخصات کامل امضا کننده ذکر شود؛ اما نوشتن نام طلبکار لازم نیست و در «وجه حامل» بیان می‌شود. مگر اینکه برای شخص معینی صادر شده باشد و نام در این صورت ذکر می‌شود.
در صورت گذشتن موعد پرداخت، دارنده تا ۱۰ روز فرصت اقدام به واخواست دارد و بعد از این مدت، قانونگذار می‌تواند برخی مزایایی که از ارزش تجاری سفته می‌کاهد، از وی بگیرد. عمده این مزایا و امتیازات سلب شده، مسئولیت پشت‌نویس و یا پشت‌نویسان سفته و نیز صدور قرار تامین خواسته است. قرار تامین خواسته به معنی درخواست دارنده سند جهت بازداشت بدهکار است.
به این ترتیب فرد خواسته، فرصت پنهان و یا جابه‌جا کردن اموال خود را پیدا نمی‌کند و طلبکار در هنگام صدور حکم به نفع طلبکار، به دست آوردن خواسته وی راحت‌تر است. ذینفع از تاریخ واخواست تا یک سال بعد، برای صادر کننده سفته در ایران و تا ۲ سال برای صادر کننده‌ای که در خارج از ایران باشد، باید به صورت قانونی اقامه دعوی کند. از جمله شرایط واخواست، اجرای شروط پشت‌نویسی شده است. اگر از جانب طلبکار این شرایط انجام نشده باشد، امتیازات اسناد تجاری و حق اقامه دعوی از وی سلب می‌شود.
توجه داشته باشید که پیگیری واخواست سفته بر اساس قوانین حقوقی است و حق طرح دعوی کیفری برای آن ندارید. این سند از طریق دایره اجرای اداره ثبت، قابلیت اجرا ندارد و تنها راه پیگیری آن صدور رای تایید دادگاه حقوقی و نیز صدور اجرائیه جهت اجرای حکم، ظرف مهلت مشخص شده است. دقت داشته باشید که این سند نیز مانند اسناد تجاری دیگر قابل انتقال است. در صورت عدم ذکر نام حامل در سفته، سند به راحتی انتقال می‌یابد. در غیر این صورت، انتقال سند با پشت نویسی همراه خواهد بود.
جمع بندی
همانطور که در اینجا به حضورتان رساندیم، سفته سندی تجاری است که در صورتی اطلاع کامل از قوانین حاکم بر آن، بسیار پر کاربرد و مفید خواهد بود. توجه داشته باشید که سفته را باید از بانک ملی ایران و باجه‌های بانک مربوطه خریداری کنید. سندهایی که در دکه‌ها به فروش می‌رسد، گران‌تر است و نیز امکان جعلی بودن آن‌ها زیاد است. در صورت جعلی بودن، هیچ گونه ارزش قانونی نخواهند داشت. در استفاده و پیگیری سفته از قوانین اطلاع یافته و پیروی کنید. به این ترتیب می‌توانید از قوانین به نفع خود استفاده کرده و از مزایای آن بهره ببرید.
